i love linguistics!

Πέρασε κιόλας ένας μήνας κι ο αδειούχος πια Θ. επέστρεψε για λίγο στη Λάρισα. Οι γλωσσικού ενδιαφέροντος ερωτήσεις έδιναν κι έπαιρναν, αφού εκτός από εμένα κι εκείνος ήθελε να μάθει διάφορα για κάποιες από τις λέξεις του στρατού: «Επ’ ώμου, αρμ! Τι σκατά είναι αυτό το «αρμ»; Αρμ απ’ το άρμα; Arm όπως οπλίζω; Η’ καμιά συντομογραφία του armor (=οπλισμός);»!

Ο Θ. προβληματίστηκε σχετικά με την επίσημη στρατιωτική ορολογία κι όχι με την κοινωνιόλεκτο. Σε αντίθεση με την τελευταία, η επίσημη στρατιωτική γλώσσα είναι ξένη προς την καθομιλουμένη, ένα κράμα καθαρεύουσας, αρχαίας ελληνικής και δάνειων λέξεων που κάθε φαντάρος πρέπει να μάθει να αναγνωρίζει και να χρησιμοποιεί.

Η παρουσία δανείων (π.χ. αλτ, μαρς, κτλ) εξηγείται αν σκεφτούμε ότι ο ελληνικός στρατός οργανώθηκε πάνω σε ξένα πρότυπα. Επομένως πολλές από τις εντολές -οι πιο σύντομες υποθέτω- πέρασαν αυτούσιες και στην ελληνική.

Η καθαρεύουσα, η βάση της στρατιωτικής γλώσσας, υπήρξε η επίσημη γλώσσα της Ελλάδας όταν συστάθηκε ο ελληνικός στρατός. Τριαντακάτι χρόνια μετά την καθιέρωση της δημοτικής ο στρατός φυσικά και δεν συμμορφώθηκε, αφού η καθαρεύουσα εκφράζει και γλωσσικά τον συντηρητισμό του. Εξακολουθεί λοιπόν να τη χρησιμοποιεί σε γραπτό και προφορικό λόγο. Όσο για τα αρχαία ή καλύτερα τους αρχαϊσμούς (π.χ. τίς εί;) εμφανίζονται ως κατάλοιπο της αντιεπιστημονικής αντίληψης του γλωσσικού συνεχούς που διέπει ούτως ή άλλως την καθαρεύουσα.

Οι φαντάροι όχι μόνο πρέπει να κατανοούν αλλά συχνά είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσουν οι ίδιοι αρχαιοπρεπείς τύπους. Στο πεδίο βολής π.χ. όταν πρέπει να  αναγνώρισουν τους στόχους (;) φωνάζουν «έν(α) είδον», «δύο είδον» κτλ, αντί για «είδα». Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση προφορικής χρήσης της καθαρεύουσας βέβαια είναι τα παραγγέλματα των ανωτέρων προς τους φαντάρους: «Τις εκ του πρηνηδόν θέσεις λάβατε, όπλα ασφαλίσατε, γεμιστήρα δέκα φυσιγγίων αναλάβατε, γεμίσατε, οπλίσατε, τους απέναντι στόχους αναγνωρίσατε (εδώ αρχίζουν τα φαντάρια τα «εν είδον», «δύο είδον») απασφαλίσατε, στη θέση ένα βολή κατά βολή τους απέναντι στόχους, άρξατε πυρ! «! (wtf? 😛 ).

Δεν κατάλαβα ποτέ σε τι εξυπηρετεί η χρήση της καθαρεύουσας σήμερα σε οποιοδήποτε πλαίσιο (το λέω αυτό γιατί πρόσφατα διάβασα και ένα νομικό κείμενο τίγκα σε καθαρευουσιάνικους τύπους). Για να μην ξεφύγω όμως από τα φανταρίστικα: Αφού στόχος του στρατού είναι οι φαντάροι να μάθουν να ανταποκρίνονται στις εντολές, γιατί να μην τις ακούν στη γλώσσα τους, αντί να μαθαίνουν να ανταποκρίνονται μηχανικά σε ακατανόητους ήχους, τους οποίους στην τελική μπορεί να μπερδέψουν; Στρατός και παραλογισμός…